ATTN: Wat is aandacht?

(Dit artikel verscheen eerder in de Mensa Berichten van september 2006)

TITEL: Wat is aandacht?
AUTEUR: Ronald Wopereis (3183)

Nu al weer bijna twee jaar geleden was ik intensief bezig met een project, waaraan ik dacht de rest van mijn leven te zullen besteden: Pay on Demand, een kwantum theorie van de economie. Tijdens een eerder bezoek aan het toenmalige hoofd van de afdeling New Business Development van een van 's-Neerlands grootste banken, kreeg ik te horen dat mijn idee briljant was, maar helaas onuitvoerbaar omdat geen bedrijf ter wereld groot genoeg was om de benodigde infrastructuur te kunnen bekostigen. Bovendien zou dan het bankwezen failliet gaan. Nu was dat voor mijn gesprekspartner niet direct iets om zich ongerust over te maken; zijn afdeling was immers opgericht om te bedenken hoe de bank juist in zulk soort situaties zich nuttig zou kunnen maken en aldus blijven voortbestaan.

Aangezien het onmogelijk was om de infrastructuur te bouwen, en desondanks dit idee op de een of andere manier in mijn hoofd terecht was gekomen, besloot ik dat het dus niet anders kon of de infrastructuur was er al lang. Aldus gewapend met een nieuw perspectief bezag ik de wereld. Ik ging mijzelf en ook andere mensen vragen stellen. Wat lost een oplossing op? Wie ben ik als ik mezelf niet ben? en zo meer van die interessante weetjes, om tenslotte terecht te komen bij vragen als Wat is aandacht? en Wat is een keuze?

Inmiddels heb ik het eerste deel van mijn avonturen op schrift gesteld. Op Internet blijk je namelijk te kunnen "self-publishen", oftewel je kan een boek uitgeven zonder dat het je geld kost. Mijn boek "Bilocality and the inner world of attention" heb ik uitgebracht via www.lulu.com. Voor de schrijvers-in-spé onder jullie wellicht een aanrader. Voor 35 dollar krijg je zelfs een heus ISBN nummer en komt je boek een jaar lang op Amazon in de catalogus, evenals in "Books in Print". Maar dat terzijde.

Eind dit jaar wil ik deel twee van mijn reis te boek gaan stellen. Momenteel verzamel ik links en rechts wat materiaal. Ook op mijn website www.maakjegeenzorgen.nl staat een berg aantekeningen. Kortom een rommeltje, mijn studie is nog niet afgelopen.

Wat is aandacht? Zoals je je wellicht kunt voorstellen, verandert het antwoord met het inzicht. Zoals de zaken er nu voorstaan, zie ik aandacht als de tegenstroom van liefde. Visualiseer met me mee als je wilt, en zie dan de twee polen van het geheel en de delen. Het geheel kan geen delen onderscheiden; en de delen kunnen het geheel niet waarnemen. Arthur Koestler noemt zo'n entiteit een holon, iets wat een geheel is van delen en zelf ook weer deel van een geheel. In mijn eerste boek heb ik de term "bilocality" geintroduceerd. Onze eigen filosoof Spinoza heeft in zijn boekje "Ethics" daar prachtig over geschreven, hij zei zoiets van mind en body zijn twee perspectieven op een en hetzelfde gebied. Dus het geheel is hetzelfde gebied als het gebied van de delen.

Zie dus het geheel als de ene pool, en de delen als de andere pool. Het geheel, dus dat wat geen delen kent. En de delen, die geen geheel kennen. En misschien kun je iets zien van een beweging, energie of iets dergelijks, die van het geheel naar de delen gaat, en van de delen naar het geheel. Het ging om de vraag "wat is aandacht?". Stel je nou eens voor dat je die stroom "liefde" noemt, wanneer je kijkt vanuit het geheel, in de richting van de delen. En stel je dan misschien ook voor, hoe je vanuit de delen weliswaar dan niet het geheel kan zien, maar daar misschien wel een "gevoel" bij zou kunnen hebben. Dat tweede perspectief, dus vanuit de delen kijkend naar het geheel, dat noem ik aandacht.

Ik geef nu enkele voorbeelden waarmee je met dit perspectief een beetje kan spelen. Je best doen dat heeft geen enkele zin. Het is een spel waarbij je speelt met de spelregels in plaats van volgens de spelregels. Zoals Krishnamurti ooit zei : "Zeg niet ja of nee, want dan zit je vast. Onderzoek het!" en ook nog zoiets van "Truth is a pathless land." Ok hier komen de voorbeelden. Veel speelplezier !


Voorbeeld-1: vrouw en man.
De vrouw is het geheel, en de man is de delen van het geheel. De man geeft aandacht aan de vrouw, met een kwaliteit alsof hij haar voor de allereerste keer ziet en ongelooflijk nieuwsgierig is naar haar. De vrouw ontvangt deze energie als "aandacht". Zij opent zich voor deze aandacht, die maakt dat zij zich bewust wordt van iets in haar dat onmetelijk groot is. Het geheel kent namelijk geen delen, en dus ook geen definities, geen woorden, geen randen. Omdat er een beweging is van de delen naar het geheel, is er dus ook een tegenbeweging. Deze tegenbeweging nu, is "liefde". De man ontvangt deze liefde, en ook hij wordt zich bewust van iets in hem dat onmetelijk groot is: datzelfde geheel. En nu pas raakt hij écht geinteresseert. Hij probeert met zijn mind de omvang te peilen van dat wat hij bij haar heeft ontwaard. En dat wat in haar is, op de golven van zijn aandacht, wordt groter en groter. Beiden, zowel man als vrouw, zeggen "wow !". Het is een kettingreactie tot in het oneindige. Of liever gezegd, ik heb geen idee hoe groot die eigenlijk is.

Voorbeeld-2: kind en volwassene.
Het kind is het geheel, en later, als het volwassen is, is het de delen van het geheel. Misschien kunnen we even voor het gemak dit kind "innerlijk kind" noemen. Het innerlijk kind is het geheel, en de volwassene is de delen van het geheel. Nu kun je weer dezelfde namen gebruiken om de beweging van geheel en delen te volgen. Het geheel is altijd ontvangend, reagerend, kan uit zichzelf niet veranderen want het was al een geheel, is een geheel en zal ook altijd een geheel blijven. Dus de actie komt vanuit de delen, die dan op zoek zijn naar het geheel. In dit geval is het dus: de volwassene geeft aandacht aan haar of zijn innerlijk kind, met een kwaliteit die hiervoor is genoemd. Oordelen en waarnemen sluiten elkaar uit, het is van belang om dit even in de gaten te hebben. Dus zodra je oordeelt, sluit je je ogen voor datgene wat aandacht vraagt. Je zegt "ken ik al, dus kijken is niet nodig". Ok, dus de volwassene heeft aandacht, volledige aandacht, voor zijn of haar innelijk kind. Het kind ontvangt deze energie als aandacht, en de tegenbeweging is liefde.

Misschien op de valreep nog een derde voorbeeld. Stel dat de delen het niet kunnen opbrengen om aandacht te geven. Stel dat de delen zelf aandacht nodig hebben? Of dat het geheel niet in staat is zich te openen, en liefde te geven. In de relatie tussen man en vrouw gaan ze dan op elkaar zitten wachten. Let wel, ik heb het hier niet over de fysieke man en vrouw - dus ook in een hetero huwelijk kan de man het geheel zijn en de vrouw de delen, misschien spreken je de termen zender (man) en ontvanger (vrouw) aan, dat blijft toch cultuurgevoelig, let alsjeblieft niet op mijn woorden maar verzin die van jezelf. Wat ik wilde zeggen, in de vastzittende relatie wil de man aandacht in plaats van dat hij die aandacht geeft. En de vrouw die meedoet in zijn spel, zij wil liefde ontvangen in plaats van liefde geven. Liever gezegd, hij moet eerst. En dat is waar. Alleen, hij kan niet. En dat is ook waar. Soms blijkt dan waarom, bijvoorbeeld omdat er nog weer een andere dynamiek gaande is, namelijk de aandacht die door generaties heen vloeit. De man die met zijn moeder is getrouwd, de vrouw die haar moeder maar een slappe hap vindt. Wat kan zo iemand doen? Misschien vind je het leuk om te reageren, in de MB of in persoonlijke email.

Hartelijke groeten,
Ronald Wopereis
aandacht@maakjegeenzorgen.nl
06-29 584 582